Trách nhiệm của người bán khi vi phạm hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế
Vì CISG không xác định lãi suất, nên Trọng tài đã áp dụng lãi suất cho vay ngắn hạn trung bình của ngân hàng đối với những người đi vay, đây là giải pháp được áp dụng theo Điều 7.4.9 Bộ nguyên tắc UNIDROIT về Hợp đồng Thương mại Quốc tế và Điều 4.507 của Bộ nguyên tắc của Luật Hợp đồng Châu Âu (PECL).
Trách nhiệm của người bán khi vi phạm hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế
Khi người bán vi phạm hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế, họ phải chịu những trách nhiệm pháp lý nhất định. Án lệ dưới đây cho thấy một phần của thực tiễn áp dụng các loại trách nhiệm mà người bán bị áp dụng khi vi phạm hợp đồng.
Nguồn: ICC International Court of Arbitration – Basle 8128, http://www.unilex.info/principles/case/637, ngày truy cập 12/11/2021
Để thực hiện hợp đồng với bên thứ ba, người mua Thụy Sĩ đã ký hợp đồng với người bán Áo về việc cung cấp phân bón hóa học. Người bán lại mua phân bón từ một nhà cung cấp Ukraine. Người mua đã gửi cho nhà cung cấp Ukraine bao bì dùng để giao hàng (bao tải do người mua sản xuất theo hướng dẫn của người bán). Do các bao tải do người mua gửi đến không phù hợp với các quy tắc kỹ thuật của ngành công nghiệp hóa chất Ukraine, nên nhà cung cấp không thể sử dụng chúng. Do đó, hàng hóa không được giao trong khoảng thời gian ấn định trong hợp đồng. Người mua gửi văn bản hỏi người bán khi nào hàng được giao, và nói rõ rằng, trong trường hợp người bán không có cam kết rõ ràng, thì sẽ huỷ hợp đồng đối với phần hàng hóa chưa được giao. Vì người bán không có câu trả lời rõ ràng, nên người mua phải mua hàng thay thế với giá cao hơn để có thể thực hiện hợp đồng đã giao kết với bên thứ ba. Người mua nộp đơn khởi kiện đến trọng tài yêu cầu bồi thường thiệt hại, bao gồm chi phí bao tải mà họ đã cung cấp, cũng như tổn thất phát sinh từ việc mua hàng thay thế. Người mua cũng yêu cầu lãi suất, theo lãi suất của Ngân hàng Quốc tế Luân Đôn (LIBOR) cộng với 2%.
Trọng tài nhận thấy rằng người bán đã vi phạm cơ bản hợp đồng (theo Điều 25 CISG), vì họ đã vi phạm nghĩa vụ cung cấp cho người mua những hướng dẫn cần thiết để sản xuất bao bì đúng với quy định tại Ukraine.
Hơn nữa, người bán không được miễn thực hiện hợp đồng theo Điều 79 CISG, vì người bán chịu trách nhiệm về việc không giao hàng do nhà cung cấp gây ra, như một phần rủi ro của người bán (Điều 79 (2) CISG).
Theo Trọng tài, mặc dù việc giao hàng muộn thường không dẫn đến vi phạm cơ bản và chỉ được phép huỷ hợp đồng sau khi thời gian bổ sung mà người mua ấn định đã hết mà người bán không thực hiện (Điều 47 (1) CISG), sự chậm trễ liên quan có thể cấu thành một vi phạm cơ bản nếu nó xuất hiện trong các trường hợp mà ngày giao hàng có ý nghĩa đặc biệt đối với người mua và người bán biết về điều đó. Trong trường hợp này, người bán biết rằng người mua sẽ giao hàng cho bên thứ ba và trong trường hợp giao hàng chậm, người mua sẽ phải trả một khoản tiền phạt theo hợp đồng cũng như bất kỳ chi phí bổ sung nào phát sinh do mua hàng thay thế.
Người mua có quyền huỷ một phần hợp đồng, theo Điều 51 (1) và 73 CISG, vì đây là hợp đồng giao hàng từng phần. Vì người mua đã gửi thư cho người bán nêu rõ rằng, trong trường hợp người bán không có cam kết rõ ràng, hợp đồng sẽ bị hủy một phần, nên Trọng tài đã coi hợp đồng bị hủy bỏ ngay cả khi không có tuyên bố rõ ràng sau đó. Tuyên bố của các bên phải được giải thích phù hợp với những gì mà một người bình thường cũng sẽ hiểu như vậy, nếu rơi vào những trường hợp tương tự. Ở đây, là hợp lý khi xem xét hợp đồng bị hủy bỏ tại thời điểm các điều kiện mà người mua đã đưa ra.
Theo Điều 49 (1) (a), 74 và 75 CISG, người mua được quyền bồi thường thiệt hại, bao gồm cả chi phí cho các bao bì mà họ đã cung cấp và chi phí mua hàng thay thế.
Đối với giao dịch mua thay thế, Trọng tài cho rằng giao dịch do người mua ký kết là hợp lý theo quy định của Điều 75 CISG. Theo Trọng tài, một giao dịch nên được coi là hợp lý nếu người mua hành động như một doanh nhân thận trọng và cẩn thận, và điều kiện đầu tiên cần thiết để đáp ứng tiêu chuẩn này là hàng hóa được mua để thay thế có cùng chủng loại và chất lượng với hàng hóa chưa được giao. Sự khác biệt nhỏ về chất lượng của hàng hóa không quan trọng. Giá mua cũng phải được coi là hợp lý. Vì trong thời gian ngắn mà người mua phải mua phân bón thay thế, để giao kịp thời cho bên thứ ba. Do vậy, họ phải mua với giá cao hơn giá đáng lẽ có được, nếu người mua đã có nhiều thời gian hơn để thương lượng.
Người mua cũng được trả tiền lãi theo Điều 78 CISG. Tiền lãi liên quan đến việc hoàn trả chi phí của bao bì, được tích lũy từ thời điểm hủy một phần hợp đồng, còn tiền lãi liên quan đến chi phí do mua hàng thay thế được tích lũy từ thời điểm ngân hàng của người mua thực hiện thanh toán cho hàng hoá thay thế.
Vì CISG không xác định lãi suất, nên Trọng tài đã áp dụng lãi suất cho vay ngắn hạn trung bình của ngân hàng đối với những người đi vay, đây là giải pháp được áp dụng theo Điều 7.4.9 Bộ nguyên tắc UNIDROIT về Hợp đồng Thương mại Quốc tế và Điều 4.507 của Bộ nguyên tắc của Luật Hợp đồng Châu Âu (PECL). Trọng tài cho rằng, các quy tắc đó có thể áp dụng được, vì chúng phải được coi là các nguyên tắc chung mà CISG dựa trên (Điều 7 (2) CISG). Trong trường hợp hiện tại, Lãi suất ưu đãi của Ngân hàng Quốc tế Luân Đôn (LIBOR) cộng với 2% do người mua yêu cầu tương ứng với lãi suất cho vay ngắn hạn của ngân hàng đối với doanh nghiệp. Do đó, người mua đã được trả lãi theo tỷ lệ này.
Người dịch: Tào Thị Huệ