Làm thế nào để biết một biện pháp là SPS hay TBT? Liệu nó có bất kỳ sự khác biệt nào giữa hai biện pháp này?

Làm thế nào để biết một biện pháp là SPS hay TBT? Liệu nó có bất kỳ sự khác biệt nào giữa hai biện pháp này?

Phạm vi của hai hiệp định là khác nhau. Hiệp định SPS bao gồm tất cả các biện pháp có mục đích bảo vệ:

– sức khỏe con người hoặc động vật khỏi các rủi ro do thực phẩm gây ra;
– sức khỏe con người khỏi các bệnh do động vật hoặc thực vật mang theo;
– động vật và thực vật không bị sâu bệnh;
đây có phải là những yêu cầu kỹ thuật hay không.

Hiệp định TBT (Hàng rào kỹ thuật đối với thương mại) bao gồm tất cả các quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn kỹ thuật và các thủ tục để đảm bảo rằng các quy định này được đáp ứng, ngoại trừ khi đây là các biện pháp vệ sinh hoặc kiểm dịch động thực vật theo quy định của Hiệp định SPS. Do đó, loại biện pháp xác định liệu nó có được quy định trong Hiệp định TBT hay không, nhưng mục đích của biện pháp có liên quan trong việc xác định liệu một biện pháp có tuân theo Hiệp định SPS hay không.

Các biện pháp TBT có thể bao gồm bất kỳ nội dung nào, từ an toàn xe hơi đến các thiết bị tiết kiệm năng lượng, đến hình dạng của hộp thực phẩm. Để đưa ra một số ví dụ liên quan đến sức khỏe con người, các biện pháp TBT có thể bao gồm các hạn chế về dược phẩm hoặc ghi nhãn thuốc lá. Hầu hết các biện pháp liên quan đến kiểm soát dịch bệnh ở người đều tuân theo Hiệp định TBT, trừ khi các biện pháp đó liên quan đến các bệnh lây truyền từ thực vật hoặc động vật (chẳng hạn như bệnh dại). Về thực phẩm, các yêu cầu về nhãn mác, công bố và các mối quan tâm về dinh dưỡng, các quy định về chất lượng và đóng gói thường không được coi là các biện pháp vệ sinh hoặc kiểm dịch động thực vật và do đó thường phải tuân theo Hiệp định TBT.

Mặt khác, theo định nghĩa, các quy định về vi sinh vật có hại trong thực phẩm, hoặc đặt mức dư lượng thuốc trừ sâu hoặc thuốc thú y cho phép, hoặc xác định các chất phụ gia thực phẩm được phép, thuộc Hiệp định SPS. Một số yêu cầu về đóng gói và ghi nhãn, nếu liên quan trực tiếp đến sự an toàn của thực phẩm, cũng phải tuân theo Hiệp định SPS.

Hai hiệp định có một số yếu tố chung, bao gồm các nghĩa vụ cơ bản về không phân biệt đối xử và các yêu cầu tương tự đối với việc thông báo trước các biện pháp được đề xuất và thành lập các văn phòng thông tin (“Điểm điều tra – Enquiry Points”). Tuy nhiên, nhiều quy tắc nội dung khác nhau. Ví dụ, cả hai hiệp định đều khuyến khích sử dụng các tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, theo Hiệp định SPS, lý do duy nhất cho việc không sử dụng các tiêu chuẩn như vậy về an toàn thực phẩm và bảo vệ sức khỏe động vật / thực vật là các luận cứ khoa học xuất phát từ việc đánh giá các rủi ro sức khỏe tiềm ẩn. Ngược lại, theo Hiệp định TBT, các chính phủ có thể quyết định rằng các tiêu chuẩn quốc tế không phù hợp vì các lý do khác, bao gồm các vấn đề công nghệ cơ bản hoặc các yếu tố địa lý.

Ngoài ra, các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật chỉ có thể được áp dụng trong phạm vi cần thiết để bảo vệ sức khỏe con người, động vật hoặc thực vật, trên cơ sở thông tin khoa học. Tuy nhiên, các chính phủ có thể đưa ra các quy định về TBT khi cần thiết để đáp ứng một số mục tiêu, chẳng hạn như an ninh quốc gia hoặc ngăn chặn các hành vi lừa đảo. Vì các nghĩa vụ mà các chính phủ đã chấp nhận là khác nhau theo hai hiệp định, nên điều quan trọng là phải biết liệu một biện pháp là biện pháp vệ sinh động thực vật hay một biện pháp tuân theo Hiệp định TBT.

Người dịch: Tào Thị Huệ

Nguồn: WTO, Understanding the WTO Agreement on Sanitary and Phytosanitary Measures, https://www.wto.org/english/tratop_e/sps_e/spsund_e.htm (truy cập ngày 25/1/2021)