MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ HIỆP ĐỊNH CHUNG VỀ THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ (GATS) CỦA WTO (PHẦN 1)

MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ HIỆP ĐỊNH CHUNG VỀ THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ (GATS) CỦA WTO (PHẦN 1)

1. Mục tiêu của GATS là gì?

Việc ký kết GATS là một trong những thành tựu mang tính bước ngoặt của Vòng đàm phán Uruguay, Hiệp định có hiệu lực vào tháng 1 năm 1995. GATS được lấy cảm hứng từ các mục tiêu cơ bản giống như Hiệp định trong lĩnh vực thương mại hàng hóa – Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (GATT ), đó là: tạo ra một hệ thống các quy tắc thương mại quốc tế đáng tin cậy; đảm bảo đối xử công bằng và bình đẳng đối với tất cả các bên tham gia (nguyên tắc không phân biệt đối xử); khuyến khích hoạt động kinh tế thông qua đảm bảo các ràng buộc chính sách; và thúc đẩy thương mại và phát triển thông qua quá trình tự do hóa.

Mặc dù dịch vụ hiện chiếm hơn 2/3 sản lượng toàn cầu và việc làm, nhưng chúng chỉ chiếm không quá 25% tổng thương mại, khi được đo lường trên cơ sở cán cân thanh toán. Tuy nhiên, không nên đánh giá thấp phần chia sẻ này – mặc dù có vẻ khiêm tốn. Thật vậy, số liệu thống kê cán cân thanh toán không nắm bắt được một trong các phương thức cung cấp dịch vụ được xác định trong GATS, đó là cung cấp thông qua hiện diện thương mại ở một quốc gia khác (phương thức 3). Hơn nữa, mặc dù các dịch vụ ngày càng được tự do trao đổi, nhưng chúng cũng đóng vai trò là đầu vào quan trọng của quá trình sản xuất hàng hóa và do đó, khi được đánh giá theo giá trị gia tăng, dịch vụ chiếm khoảng 50% thương mại thế giới.

2. Thành viên của GATS là chủ thể nào?

Tất cả các thành viên WTO đều đồng thời là thành viên của GATS. Và tuỳ cam kết các mức độ khác nhau, các thành viên WTO đã thực hiện tự do hoá trong các lĩnh vực dịch vụ cụ thể.

3. Những dịch vụ nào thuộc phạm vi điều chỉnh của GATS?

Về nguyên tắc, GATS áp dụng cho tất cả các lĩnh vực dịch vụ, trừ hai trường hợp ngoại lệ.

Điều I (3) của GATS loại trừ “các dịch vụ được cung cấp trong việc thực thi thẩm quyền của chính phủ”. Đây là những dịch vụ không được cung cấp trên cơ sở thương mại và không cạnh tranh với các nhà cung cấp khác. Các trường hợp cụ thể là các chương trình an sinh xã hội và bất kỳ dịch vụ công cộng nào khác, chẳng hạn như y tế hoặc giáo dục, được cung cấp với các điều kiện phi thị trường.

Ngoài ra, theo Phụ lục về Dịch vụ Vận tải Hàng không GATS không điều chỉnh các biện pháp bảo hiểm ảnh hưởng đến các quyền và dịch vụ lưu thông hàng không, cũng như liên quan trực tiếp đến việc thực hiện các quyền đó.

4. Có phải GATS không chỉ áp dụng cho dịch vụ xuyên biên giới mà còn cả các phương thức cung cấp bổ sung?

GATS phân biệt giữa bốn phương thức cung cấp dịch vụ: cung ứng dịch vụ qua biên giới (cross-border), tiêu dùng ở nước ngoài (consumption abroad), hiện diện thương mại (commercial presence) và sự hiện diện của thể nhân (presence of natural persons).

Cung ứng dịch vụ qua biên giới được định nghĩa là: bao gồm việc cung cấp dịch vụ từ lãnh thổ của một thành viên sang lãnh thổ của thành viên khác (ví dụ: dịch vụ ngân hàng hoặc kiến ​​trúc được cung ứng qua viễn thông hoặc thư);

Tiêu dùng ở nước ngoài đề cập đến các trường hợp khi người tiêu dùng dịch vụ (ví dụ: khách du lịch hoặc bệnh nhân) di chuyển đến lãnh thổ của thành viên khác để sử dụng được dịch vụ;

Hiện diện thương mại nghĩ là nhà cung cấp dịch vụ của một thành viên thiết lập sự hiện diện trên lãnh thổ một thành viên khác, bao gồm thông qua quyền sở hữu hoặc thuê mặt bằng, trên lãnh thổ của một thành viên khác để cung cấp dịch vụ (ví dụ: các công ty con trong nước của các công ty bảo hiểm nước ngoài hoặc chuỗi khách sạn); và

Hiện diện của thể nhân bao gồm những người của một thành viên vào lãnh thổ của thành viên khác để cung cấp dịch vụ (ví dụ: kế toán, bác sĩ hoặc giáo viên). Tuy nhiên, Phụ lục về Di chuyển Thể nhân quy định rõ rằng các thành viên vẫn được tự do thực hiện các biện pháp liên quan đến quyền công dân, cư trú hoặc tiếp cận thị trường việc làm trên cơ sở lâu dài.

5. Tại sao ngoài khái niệm truyền thống về thương mại qua biên giới (cross-border trade), cần phải có thêm ba phương thức cung ứng?

Việc cung cấp nhiều dịch vụ thường bao gồm sự hiện diện vật chất đồng thời của cả người sản xuất và người tiêu dùng. Do đó, có nhiều trường hợp, để có ý nghĩa về mặt thương mại, các cam kết thương mại phải mở rộng đến các hoạt động di chuyển xuyên biên giới của người tiêu dùng, thiết lập hiện diện thương mại trong một thị trường hoặc sự di chuyển tạm thời của nhà cung cấp dịch vụ.

(Còn nữa)

 

 

 

Nội dung được dịch từ nguồn: WTO, The General Agreement on Trade in Services (GATS): objectives, coverage and disciplines, https://www.wto.org/english/tratop_e/serv_e/gatsqa_e.htm(truy cập ngày 5/1/2021)

Người dịch: Tào Thị Huệ